وَ لَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذينَ اعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِي السَّبْتِ فَقُلْنا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خاسِئينَ. و شناخته‏ايد آن گروه را كه در آن روز شنبه از حد خود تجاوز كردند، پس به آنها خطاب كرديم: بوزينگاني خوار و خاموش گرديد. شرح مفصل تر ماجرا در سوره اعراف در ضمن چهار آيه1 آمده است. اين سرگذشت، چنان كه در روايات اسلامي به آن اشاره شده، مربوط به جمعي از بني اسرائيل است كه در ساحل يكي از درياها (ظاهرا درياي احمر بوده كه در كنار سرزمين فلسطين قرار دارد) در بندري بنام" ايله" (كه امروز به نام بندر ايلات معروف مي‏باشد) زندگي مي‏كردند2. الف : پيش از هر چيز بايد دانست كه به شكل خوك و يا ميمون در آمدن بنا بر اين است كه مسخ، جسماني باشد، ولي اگر مقصود مسخ اخلاقي باشد كه برخي از مفسران به آن قائلند، ديگر خوك و ميمون ظاهري و جسمي شدن در كار نبوده است. اين مفسران كه در اقليت هستند مي گويند:مسخ روحاني و اخلاقي بوده، به اين معني كه صفاتي همانند ميمون‏ يا خوك در انسان هاي سركش و طغيانگر پيدا شد. رو آوردن به تقليد كوركورانه و توجه شديد به شكم‏پرستي و شهوت‏راني كه از صفات بارز اين دو حيوان بود در آنها آشكار گشت. اكثر مفسران به دليل اين كه در بحث اعجاز، وجود چنين خارق عاداتي، نه استثنا در قانون عليت است، نه بر خلاف عقل و خرد، بلكه تنها يك جريان" عادي" طبيعي در اين گونه موارد شكسته مي‏شود، بدون هيچ مانعي پذيرفته اند كه مسخ به معناي ظاهري اش كه مسخ جسماني است معنا شود. مسخ و دگرگوني جسماني متناسب با اعمالي است كه انجام داده‏اند، يعني چون عده‏اي از جمعيت‏هاي گنهكار بر اثر انگيزه هواپرستي و شهوت‏راني دست به طغيان و نافرماني خدا مي‏زدند و جمعي با تقليد كوركورانه كردن از آنها، آلوده به گناه شدند، به هنگام مسخ، هر گروه به شكلي كه متناسب با كيفيت اعمال او بوده، ظاهر مي‏شده است. البته در آيات مذكور تنها سخن از" قرده" (ميمون ها) به ميان آمده است و از خنازير (خوك ها) سخني نيست، ولي در آيه 60 سوره مائده .3 گفتگو از جمعيتي به ميان آمده است كه به هنگام مسخ به هر دو صورت فوق (بعضي قرده و بعضي خنازير) تغيير چهره دادند. به گفته بعضي از مفسران مانند ابن عباس، آن آيه نيز در باره همين اصحاب سبت است كه پير مردان سرجنبانان شكم‏پرست و شهوت‏پرستشان به خوك و جوانان مقلد چشم و گوش بسته كه اكثريت را تشكيل مي‏دادند، به ميمون تغيير چهره دادند. ب : ظاهر آيات چهار گانه اي كه اشاره شد، اين است كه مردم آن ديار در مقابل فرمان روز شنبه سه گروه شدند (گنهكاران، ساكتان و اندرز دهندگان) كه از آن سه گروه تنها گروه سوم از مجازات الهي مصون ماندند. به طوري كه در روايات آمده است، آنها هنگامي كه ديدند اندرزهايشان مؤثر واقع نمي‏شود، ناراحت شدند و گفتند: از شهر بيرون مي‏رويم، شب هنگام به بيابان رفتند و اتفاقا در همان شب كيفر الهي دامان دو گروه ديگر را گرفت. اما اينكه بعضي از مفسران احتمال داده‏اند كه تنها گروه گنهكار گرفتار عذاب شدند و ساكتان نيز رهايي يافتند، با ظاهر آيات فوق به هيچ وجه سازگار نيست. بنابر اين از آيات فوق چنين برمي‏آيد كه كيفر مسخ شدن، منحصر به گنهكاران بود، زيرا مي‏گويد :فَلَمَّا عَتَوْا عَنْ ما نُهُوا عَنْهُ. . . (هنگامي كه در برابر آنچه نهي شده بودند، سركشي كردند. . . ) ولي از طرفي از آيات فوق نيز استفاده مي‏شود كه تنها اندرز دهندگان از مجازات رهايي يافتند، زيرا مي‏گويد: أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ (آنها را كه نهي از منكر مي‏كردند، رهايي بخشيديم). از مجموع اين دو چنين استفاده مي‏شود كه هر دو گروه مجازات شدند، ولي مجازات مسخ، تنها مربوط به گنهكاران بود، و مجازات ديگران احتمالا هلاكت و نابودي بوده است، هر چند گنهكاران نيز چند روزي پس از مسخ شدن هلاك شدند ج : طبق روايات، مسخ‏شدگان تنها چند روزي زنده مي‏ماندند و سپس از دنيا مي‏رفتند، و نسلي از آنها به وجود نمي‏آمد. 4 1 . از آيه 163تا 166. 2 .تفسير نمونه، ج6، ص418. 3 . قُلْ هَلْ أُنَبِّئُكُم بِشرٍَّ مِّن ذَالِكَ مَثُوبَةً عِندَ اللَّهِ مَن لَّعَنَهُ اللَّهُ وَ غَضِبَ عَلَيْهِ وَ جَعَلَ مِنهُْمُ الْقِرَدَةَ وَ الخَْنَازِيرَ وَ عَبَدَ الطَّاغُوتَ أُوْلَئكَ شرٌَّ مَّكاَنًا وَ أَضَلُّ عَن سَوَاءِ السَّبِيل‏. 4 .تفسير نمونه، ج6، ص425تا428.