از آنجا كه در منابع تاريخي درباره تعداد افراد حاضر در كربلا اقوال مختلفي وجود دارد، نمي توان آمار دقيق از تعداد لشكر عمر بن سعد ارائه نمود. برخي تعداد لشكر دشمن را 33 هزار نفر و برخي ديگر 30 هزار و گروهي آن را كم تر دانسته‏اند، يكي از نويسندگان مي‏نويسد: "تعداد سپاه كوفه 33 هزار نفر بودند، كه به جنگ امام حسين(ع) آمدند. آن چه در نوبت اول آمد، تعداد 22 هزار بودند، به اين صورت: عمر سعد با 6000، سنان با 4000، عروه بن قيس با 4000، شمر با 4000، شيث بن ربعي با 4000 و آنچه كه بعد اضافه شدند، يزيد بن ركاب ركاب كلبي با 2000، حصين بن نمير با 4000، مازني با 3000، نصر زماني با 2000 نفر".1 همچنين نمي توان آماري دقيق از ياران امام حسين(ع) ارائه نمود، زيرا افراد متعددي از شهرهاي مختلف به امام پيوستند،2 گرچه از تعداد و نحو پيوستن آنان به امام گزارش دقيق وجود ندارد و يا در تاريخ ضبط نشده است. از سوي ديگر بايد بررسي شود، كه مقصود از ياران امام چه كساني هستند؟ آيا مقصود آن تعداد افرادي هستند، كه تنها در كربلا به شهادت رسيدند و يا اعم از كربلا و كوفه... و يا همه كساني كه به امام پيوستند، از ياران امام به حساب مي آيند، گرچه به شهادت نرسيده و حتي در كربلا حضور نداشتند و تنها با امام بيعت كردند. از سوي ديگر نمي توان كساني را كه از اوّل به امام پيوستند و سپس از امام دست برداشتند، از ياران امام به حساب آورد؟ عدم ثبت دقيق ياران امام از يك سو و اين كه اصولاً مقصود از ياران امام چه كساني هستند، موجب شده است، كه مورّخان در تعداد ياران امام اختلاف نظر داشته باشند.3 به رغم آن كه به طور قاطع نميتوان گفت: مقصود از ياران امام چه كساني هستند و تعداد دقيق آنها چه قدر است، اما امام از ياران و اصحاب خود به عنوان با وفاترين و بهترين ياران ياد نمود.4 در همين راستا برخي از مورخان 154 نفر را بيان كرده اند.5 و برخي نيز 100 نفر6 و برخي 72 نفر دانسته اند.7 و گروهي ديگر ياران امام را 139 بيان كرده اند.8 ظاهراً كلمه ياران در اين موارد بيشتر ناظر به كساني است، كه در كربلا با امام حسين(ع) بوده و شهيد شدند. در كتاب انصار الحسين، محمد مهدي شمس‌الدين، شهدا غير بني‌هاشم، بر اساس اسامي آنان كه در زيارت ناحيه مقدسه آمده، هشتاد و دو نفر ذكر كرده،9 كه با اضافه شدن هفده تن از شهداي بني هاشم، به نود و نه تن مي‌رسد، همچنين اسامي افرادي كه در كربلا نزديك ضريح مقدس امام حسين(ع) به عنوان شهدا در يك محل دفن شده‌اند، بيش از هفتاد و دو تن مي‌باشند. البته ابي مخنف از ضحاك بن عبدالله مشرقي روايت مي‌كند، كه امام حسين(ع) با ياران خود در روز عاشورا نماز صبح به جاي آورد و تعداد يارانش سي و دو سواره و چهل پياده بودند.10 براي آگاهي از واقعه عاشورا به كتابهاي تأملي در نهضت عاشورا، از رسول جعفريان و قصه كربلا، از نظري منفرد، مراجعه نماييد. 1. جواد محدثي‏، فرهنگ عاشورا، قم، نشر معروف‏، چ دوم، 1417ق، ص33. (نرم افزار سيره معصومان) 2. محمد مهدي شمس‌الدين، انصار الحسين، بي جا، دار الاسلاميه، چ دوم، 1401ق، ص25. (نرم افزار سيره معصومان) 3. همان. 4. عبد الرزاق مقرّم، ‏مقتل الحسين(ع)، بيروت، ‏مؤسسة الخرسان للمطبوعات، 1426ق، ص86. (نرم افزار سيره معصومان) 5. طبري، تاريخ الأمم و الملوك(تاريخ طبري)،تحقيق محمد أبوالفضل ابراهيم، بيروت، دار التراث، چ دوم، 1387ق، ج5، ص389. (نرم افزار نورالسيره) 6. همان، ص 392 - 393. 7. همان، ص 422. 8. سيد محسن امين، اعيان الشيعه، بيروت، دار التعاريف للمطبوعات، 1406ق، ج1، ص582. (نرم افزار تراجم) 9. محمد مهدي شمس‌الدين، انصار الحسين، بي جا، دار الاسلاميه، چ دوم، 1401ق، ص 111. (نرم افزار كتابخانه اهل بيت) 10. زير نظر سيد عليرضا واسعي، نگاهي نو به جريان عاشورا، قم، بوستان كتاب، چ ششم، 1387ش، ص 446.