پرسش:
صلح به اين معناست دو نفر كه با يكديگر دشمن هستند،آشتي كنند و با يكديگر دوست گردند. مي‌دانيد كه امام حسن(ع) به معاويه فرمود: اگر شرايط من را قبول كني، با تو كاري ندارم. معني اين كار صلح نيست. چرا از اين جريان به عنوان صلح امام حسن(ع) ياد مي‌شود؟
پاسخ:
اين حقيقتي است كه ميان امام حسن(ع) و معاويه صلح به معناي دقيق كلمه برقرار نشد، بلكه وضعيتي پيش آمد، كه امام مجبور شد از حكومت كناره‌گيري نمايد. مي توان گفت آن حضرت در مبارزه با معاوية طغيانگر، تاكتيك خود را عوض كرد و به گونه‌اي ديگر به مبارزه با ظلم و تلاش در جهت احياي اسلام برآمد. اين كار را عرفاً صلح گفته‌اند و آن معاهده را هم معاهده صلح يا صلحنامه ياد كرده‌اند و اين يك امر عرفي است، مثل آن چه كه بين فلسطينيان و صهيونيست‌ها در جريان است؛ مي‌گويند مذاكره براي صلح اما اين كه صلح نيست. بين ظالم و مظلوم هرگز صلح برقرار نمي‌شود، بلكه نوعي ترك مخاصمه است. شيخ راضي آل ياسين، نويسندة لبناني كتابي در همين زمينه نوشته و مقام معظم رهبري قبل از پيروزي انقلاب اسلامي آن را به فارسي ترجمه كرده است. اين كتاب را نامگذاري كرده‌اند، به "صلح امام حسن يا پرشكوه‌ترين نرمش قهرمانانه تاريخ" يعني اين كه اگر چه به ظاهر بين امام حسن(ع) و معاويه صلحنامه‌اي رد و بدل شد ولي در واقع نرمش قهرمانانه‌اي از سوي امام بود. امام حسن و سپس برادرش امام حسين(ع) با اين روش توانسته در گسترة تاريخ چهرة واقعي معاويه و حزب ابوسفيان را براي مردم نمايان كنند. بنابراين همان گونه كه شما بيان داشته‌ايد، ما هم مي‌گوييم: بين امام حسن و معاويه صلح و دوستي برقرار نشد، ليكن حضرت چاره‌اي جز اين كار نداشت.